Postanowienia Nadzwyczajnej Konferencji w Bogocie (15-16 lipca 2025)

16 lipca 2025 zakończyła się trwająca dwa dni nadzwyczajna konferencja zwołana przez Grupę Haską, zorganizowana w stolicy Kolumbii Bogocie wspólnymi siłami rządów kolumbijskiego i południowoafrykańskiego. Organizatorzy mówią o „najambitniejszym przedsięwzięciu multilateralnym od momentu rozpoczęcia w październiku 2023 r. ludobójstwa w Gazie”.

Grupa Haska to koalicja państw, która 31 stycznia 2025 ogłosiła w swojej założycielskiej deklaracji (przekład dostępny tutaj), że podejmie aktywne działania, by zatrzymać izraelskie ludobójstwo Palestyńczyków i obronić wartości prawa międzynarodowego.

Oprócz dwóch państw-gospodarzy konferencji w skład Grupy Haskiej wchodzą: Boliwia, Honduras, Kuba, Malezja, Namibia i Senegal. Pierwotnie było w tym gronie także Belize, które jednak między lutym a marcem 2025 r. po cichu się z tego grona wycofało. Nie towarzyszył temu żaden oficjalny komunikat; niewykluczone, że rząd w Belmopan padł ofiarą nacisków ze strony Stanów Zjednoczonych.

W obradach konferencji wzięli udział przedstawiciele rządów także dwudziestu innych państw, w tym: Algierii, Bangladeszu, Botswany, Brazylii, Chile, Chin, Dżibuti, Hiszpanii, Kataru, Meksyku, Norwegii, Pakistanu, Palestyny, Portugalii, Słowenii, Urugwaju i Wenezueli.

Według oficjalnego komunikatu prasowego Grupy, wszystkie państwa-uczestnicy konferencji jednogłośnie zgodziły się, że bezkarność Izraela musi dobiec końca i wszystkie państwa mają obowiązek wyjść poza same deklaracje.

Na początek ośmiu członków Grupy Haskiej wraz z rządami Indonezji, Iraku, Libii, Omanu oraz wyspiarskiego państwa St. Vincent i Grenadyny zadeklarowały natychmiastowe wdrożenie pierwszych środków przeciwdziałania bezkarności Izraela i współudziałowi podmiotów zewnętrznych w jego zbrodniach.

Reszta uczestników konferencji ma do tych działań dołączyć do 20 września. Jest to jednocześnie dzień, w którym zbierze się 80. sesja Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych. We wrześniu upływa też ultimatum zawarte we wzywającej do podjęcia tych kroków rezolucji nr. A/RES/ES-10/24 Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych przyjętej 18 września 2024 r.

Czas do września może być niektórym państwom potrzebny do przygotowania podstaw dla tego działania w ramach ich wewnętrznych systemów prawnych i politycznych.

Działania, które mają zostać wdrożone, to według oficjalnej deklaracji:

• Zapobiegać dostawom i transferowi uzbrojenia, amunicji, paliwa dla sprzętu wojskowego, powiązanego z wojskiem wyposażenia oraz obiektów dwojakiego użytku [czyli takich, które mogą się prezentować jako cywilne, ale mogą mieć równie dobrze zastosowanie militarne – przyp. red.].
• Uniemożliwiać tranzyt, dokowanie i serwisowanie w portach każdego okrętu, co do którego istnieje ryzyko, że transportuje broń, amunicję, paliwo dla sprzętu wojskowego, powiązane z wojskiem wyposażenie lub obiekty dwojakiego użytku do Izraela.
• Zapobiegać transportowi uzbrojenia, amunicji, paliwa dla sprzętu wojskowego, powiązanego z wojskiem wyposażenia i obiektów dwojakiego użytku na okrętach zarejestrowanych pod naszymi banderami – i egzekwować konsekwencje, w tym pozbawianie bandery, za łamanie tego zakazu.
• Rozpocząć pilny przegląd wszystkich publicznych kontraktów, aby osiągnąć pewność, że nasze instytucje i środki publiczne nie wspierają nielegalnej izraelskiej okupacji Terytorium Palestyńskiego ani bezprawnej obecności na nim Izraela.
• Wypełniać zobowiązania dotyczące karania najcięższych zbrodni przeciwko prawu międzynarodowemu – poprzez rzetelne, bezstronne i niezależne śledztwa i postępowania karne na poziomie narodowym i międzynarodowym, celem zapewnienia sprawiedliwości ofiarom i zapobiegania zbrodniom w przyszłości.
• Wspierać zasadę jurysdykcji uniwersalnej, wszędzie tam i na miarę, na jaką to możliwe w ramach naszych systemów prawnych i sądowniczych, celem zapewnienia sprawiedliwości ofiarom zbrodni międzynarodowych popełnionych na Okupowanym Terytorium Palestyńskim.

Lewicowy prezydent Kolumbii Gustavo Petro podsumował: „Rozpoczęliśmy wspólną pracę, by położyć kres erze bezkarności. Środki te pokazują, że nie będziemy już dłużej pozwalać, by prawo międzynarodowe traktowane było jako coś opcjonalnego, a życie Palestyńczyków jak coś, co można wyrzucić na śmietnik”.