Kwestia palestyńska w Wenecji i w Toronto

Historia i teraźniejszość Palestyny znalazły się w centrum zainteresowania festiwali filmowych w Wenecji, gdzie nagrodzono The Voice of Hind Rajab, i w Toronto, gdzie właśnie pokazano Palestine 36.

---

W sobotę (6 września 2025 r.) zakończył się 82. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Wenecji. Choć Złotego Lwa otrzymał film Jima Jarmuscha Father Mother Sister Brother, drugą w kolejności ważności Wielką Nagrodę Jury – Srebrnego Lwa otrzymała Tunezyjka Kaouther Ben Hania za film The Voice of Hind Rajab (‘Głos Hind Radżab’) powstały w koprodukcji tunezyjsko-francuskiej z udziałem funduszy brytyjskich i saudyjskich.

The Voice of Hind Rajab

Film, opisywany jako docudrama utrzymana w formule restrykcyjnej jedności czasu i miejsca, niczym starożytna grecka tragedia, opowiada o śmierci pięcioletniej dziewczynki Hind Radżab, jednej z tysięcy dzieci wymordowanych przez Izrael w czasie trwającego od października 2023 r. ludobójstwa Palestyńczyków.

Rodzina Hind jechała samochodem, który został ostrzelany przez izraelską armię. Inaczej niż krewni znajdujący się z nią w pojeździe, Hind nie zginęła od razu. Ranna, krwawiąca, zdołała zadzwonić z telefonu komórkowego po pogotowie, którego operatorzy skierowali do niej pomoc, cały czas pozostając z nią na linii. Izraelscy żołnierze oddawali jednak kolejne strzały, dobijając w końcu ranne dziecko, zadając także śmierć dwu ratownikom pogotowia, którzy próbowali do niej dotrzeć. W sumie żołnierze Cahalu mieli w stronę samochodu wystrzelić 355 kul.

Wydarzenia te Ben Hania opowiada z punktu widzenia bezsilnych ochotników Palestyńskiego Czerwonego Półksiężyca próbujących zapewnić Hind pomoc, podtrzymując z nią kontakt telefoniczny z czterech ścian dyspozytorni. W tych rolach występują: Saja Kilani, Motaz Malhees, Clara Khoury, Amer Hlehel.

Film przyjęto najdłuższą owacją w dotychczasowej historii festiwalu, przekraczającą 23 minuty. W jej trakcie publiczność skandowała propalestyńskie hasła. Otrzymał też kilka innych nagród pozaregulaminowych, przyznawanych przez stowarzyszenia i organizacje akredytowane przy festiwalu, m.in.: nagrodę UNIMED (Śródziemnomorskiej Unii Uniwersytetów), UNICEFu i nagrodę Edipo Re.

Więcej o filmie i o jego autorce pisaliśmy kilka dni temu.

Festiwal w Wenecji, będący formalnie filmowym odgałęzieniem Biennale Sztuki w Wenecji, należy do „wielkiej trójki” europejskich festiwali filmowych (razem z Cannes i Berlinem).

Palestine 36 w Toronto

Największym i najważniejszym festiwalem w Ameryce Północnej jest natomiast Toronto International Film Festival. Tegoroczna edycja festiwalu w stolicy kanadyjskiej prowincji Ontario rozpoczęła się, gdy impreza w Wenecji zbliżała się już ku końcowi, 4 września. Tam, w piątek 5 września, miała miejsce światowa premiera innego filmu poświęconego kwestii palestyńskiej, jednocześnie stanowiącego filmowo swego rodzaju przeciwieństwo filmu Ben Hani. Sięga bowiem głębiej w historię Palestyny i odtwarza ją w sposób epicki.

Palestine 36 reprezentuje w Toronto kinematografię palestyńską. Film powstał jednak w koprodukcji palestyńsko-brytyjsko-francusko-duńsko-norwesko-katarsko-saudyjsko-jordańskiej. Wyreżyserowany przez Palestynkę Annemarie Jacir, film opowiada o antykolonialnym arabskim powstaniu w Palestynie mandatowej pod rządami Brytyjczyków. Występują m. in. Anglik Jeremy Irons i Palestynka Hiam Abbass (serial Sukcesja; dokument Żegnaj Tyberiado). Z powodu eskalującej militarnej przemocy Izraela zdjęcia zrealizowano w Jordanii, a nie w Betlejem, jak początkowo zamierzano.

Jest to największe w sensie produkcyjnym przedsięwzięcie w dorobku Annemarie Jacir, autorki filmów Sól tej ziemi (2008), Pierwsze spojrzenie (znanego też pod międzynarodowym tytułem When I Saw You; 2012) i Wajib (2017).

Festiwal w Toronto zakończy się 14 września. Wtedy poznamy nazwiska laureatów i tytuły nagrodzonych filmów.

Tymczasem wiadomo już, że obydwa filmy – The Voice of Hind Rajab i Palestine 36 – są kandydatami do Oscara w kategorii najlepszy film międzynarodowy (czyli nieanglojęzyczny), wyselekcjonowane odpowiednio przez Tunezję i Autonomię Palestyńską.